صوفیان صفوی، اسواران ساسانی و شوالیه های اروپایی
سه شنبه, ۴ مرداد ۱۴۰۱، ۱۰:۰۲ ق.ظ
اسوار، اسب سواری است که جنگ افزار دارد و با شوالیه های اروپایی برابری می کند و این واژه برای سپهداران پارسی در دوره های رزم و حماسه آشنا بوده است. استاد جلال خالقی مطلق در گزارشی پُربرگ که از آیین بار و باریابی به بارگاه شاهان و بزرگان ایرانی یاد کرده است این را گفته که چنانچه در دوره های پیشین به لشگریان درجه داده می شد به صوفیان و متصوفه هم درجه داده می شد:
«مراسم آن چنین بود که کسانی که قرار بود به این درجه برسند ثبلا در جلوی تالار جمع می شدند تا به موقع مناسب آنها را به حضور پادشاه می آوردند و آنها شکم بر زمین می خوابیدند و پس از آن که یساول باشی با چوبدست بلند خود سه ضربه به نشیمن آنها می زد برمی خاستند و چوب را می بوسیدند و تاج یعنی کلاه دوازده تَرَک صوفیان بر سر می گذاشتند و خنجری می بستند و می رفتند. نقش پادشاهان ساسانی نسبت به این جوانان صوفی، ما را به یاد نقش شاهان ساسانی نسبت به جوانانی که می خواستند به درجه اسواری برسند می اندازد.»*
هانری کربن هم مقاله ای دارد که جوانمردان ایرانی را با شوالیه های اروپایی همگون دیده است. احسان نراقی آن را برگردانده و در نامه ایران (نشر اطلاعات) به چاپ رسیده است. در شوالیه های اروپایی هم می بینیم که با گذاشتن شمشیر بر سر یا شانه رزمجو آنها را به افتخار می رسانند. این رسم در میان طلبه ها هنگام عمامه گذاری هم دیده می شود.
شباهت دیگری هم بین این رسم ها و امروز دیده می شود آن است که شاهان در تندیس ها و دیوارنگاره هایی که از ایشان بر جای مانده گاهی بر تخت نشسته اند در حالی که سلاحی در دست دارند و این هم در تندیس نمادین الاهه حقوق یونان و هم در میان امامان جمعه و عیدها در ایران از سنت اسلامی بازمانده است.
*منبع:
گل رنجهای کهن، نشر مرکز، ص 238.
