گفتمان چیست؟
دوشنبه, ۱۴ تیر ۱۴۰۰، ۰۹:۴۴ ب.ظ
گاهی کسانی فکر می کنند «گفتمان/گفتار Discourse» کلمه ای مد روز به جای گفتگو است، حال آنکه ترجمه استاد داریوش آشوری برای این واژه گفتمان بوده است و با گفتگو فاصله دارد و اینها را نباید به جای هم به کار برد. 18 سال پیش در مرکز گفتگوی تمدنها اولین بار از آقای دکتر محمدعلی آقازاده الستی درباره تحلیل گفتمان شنیدم و بعدها افتخار بهره بردن در کلاس های آقای دکتر محمدرضا تاجیک را که در ایران و انگلستان تحلیل گفتمان خوانده اند داشتم و منابعی دیگر هم در پرسش از چیستی گفتمان خواندم و شنیدم. تا امروز تعریف من از گفتمان این است:
سامانه معانیِ حاملِ قدرت در زبان که در اجتماعی فراگیر است.
روشن است که این زبان تنها به ارتباط های کلامی بسنده نمی کند و انواع ارتباط اعم از کلامی و غیرکلامی را در بر می گیرد. بشر در مناسبات و روابط خود با دیگری سه گفتمان اصلی را تجربه کرده است:
- گفتمان کیفر
- گفتمان پاداش
- گفتمانِ گفتگو
دو گفتمان نخست، آمر و نابرابر بوده اند ولی گفتمان سوم برابر، تعاملی و مبتنی بر همگرایی است.
میشل فوکو 1984، اندیشمند فرانسوی بر آن بود که قواعد حاکم بر علوم انسانی را دریابد. پارادایمها یا قواعد و سرمشق هایی که در علم به کار می رفته و در زمینه و زمانه ای متفاوت از پیش شده و گسستی در اعتبار و روایی آن نسبت به پیش پدید آمده است. به مجموعه این قواعد یا پارادایمها در هر سامانه و گفتاری را گفتمان نام نهاده بود.
- گفتمان کیفر
- گفتمان پاداش
- گفتمانِ گفتگو
دو گفتمان نخست، آمر و نابرابر بوده اند ولی گفتمان سوم برابر، تعاملی و مبتنی بر همگرایی است.
میشل فوکو 1984، اندیشمند فرانسوی بر آن بود که قواعد حاکم بر علوم انسانی را دریابد. پارادایمها یا قواعد و سرمشق هایی که در علم به کار می رفته و در زمینه و زمانه ای متفاوت از پیش شده و گسستی در اعتبار و روایی آن نسبت به پیش پدید آمده است. به مجموعه این قواعد یا پارادایمها در هر سامانه و گفتاری را گفتمان نام نهاده بود.
